Kritiek op duur en kwaliteit proces integriteitsonderzoeken
Op donderdag 12 november zijn twee onderzoeken over de kwaliteit van interne onderzoeken naar de Tweede Kamer gestuurd. Daaruit blijkt onder meer dat integriteitsonderzoeken vaak te lang duren, dat de kwaliteit per eenheid sterk verschilt en dat ook de aansturing vanuit de leiding soms onvoldoende is. Korpschef Henk van Essen zegt toe de aanbevelingen uit de onderzoeken over te nemen.
De politiebonden hebben al bij de oprichting van de afdelingen Veiligheid, Integriteit en Klachten (VIK) hun zorgen geuit over de kwaliteit van het proces en de zorg voor betrokken medewerkers. Na zeven jaar kan worden vastgesteld dat die zorgen terecht waren. De stapeling van rollen en verantwoordelijkheden had nooit zo vorm mogen krijgen. Ook worden vraagtekens gezet bij de vermenging en betrokkenheid van het Openbaar Ministerie (OM) in het huidige systeem. Het OM gaat over een strafrechtelijk traject, als iemand verdachte is, en niet over een disciplinair traject. Verder waren er vragen vanuit de vakbonden en Tweede Kamer over interne onderzoeken bij de politie.
De uitkomst van de ‘review Interne onderzoeken’ en een deelonderzoek van de Politieacademie is dat de kwaliteit van interne onderzoeken in eenheden te veel uiteenloopt en nog niet is wat het korps voor ogen heeft.
Aanbevelingen
In het rapport komen de onderzoekers onder andere tot de volgende aanbevelingen:
- Verbeter de onderzoekskwaliteit (menselijke maat als uitgangspunt). Kom tot vaste protocollen met heldere eisen voor doorlooptijden, processtappen, registratie en rapportage, gebruik van informatie en vaste reviewmomenten.
- Richt een centraal team voor complexe zaken op en intensiveer de rol van de huidige beleidsafdeling VIK.
- Maak scherp onderscheid tussen strafrechtelijk en disciplinair onderzoek en laat disciplinair en strafrechtelijk onderzoek niet door dezelfde medewerker uitvoeren. Zorg verder voor heldere kaders over de samenloop van onderzoeken en informatiedeling van politie en OM.
- Besteed in de opleiding van VIK-medewerkers meer aandacht voor preventie en de invloed van cultuur.
- Verbeter vaardigheid van leidinggevenden om politiefunctionarissen aan te spreken op gedrag en introduceer systeem van triage om te bepalen of signalen over gedrag voldoende aanleiding zijn voor een intern onderzoek of op andere manier aan te pakken zijn.
- Meer inzet op preventie, onder meer door te leren van onderzoeken en het inzetten van preventie-tools.
Beschadigd
De bonden vinden de toon van het rapport mild, maar de bevindingen zijn helder: het systeem dat de werkgever heeft voor integriteitsonderzoek, moet verbeterd worden. In het kader van goed werkgeverschap verwachten de bonden excuses naar de collega’s die ten onrechte zijn beschadigd. Doordat de betrokken medewerkers vaak niet de mogelijkheid hebben om de eigen kant van het verhaal toe te lichten, krijgen ze regelmatig het gevoel geen kant op te kunnen. Daarnaast duurt het vaak lang voordat ze duidelijkheid krijgen.
Centraal team
Het korps zegt de aanbevelingen over te gaan nemen en wil werken met vaste protocollen voor bijvoorbeeld doorlooptijden, processtappen en registratie. Daarnaast wordt een centraal team op centraal niveau ingericht. Ook moet leren van fouten onderdeel kunnen zijn van een disciplinaire maatregel. Zo heeft bijvoorbeeld een verbeter- of leertraject soms meer effect dan een berisping of het inhouden van verlofuren, aldus het korps.
Integere behandeling
Met het opvolgen van deze aanbevelingen wil de korpsleiding politiemedewerkers verzekeren van een meer eenduidige en zorgvuldige behandeling en van kwalitatief hoogwaardig onderzoek naar mogelijk normoverschrijdend gedrag. Korpschef Henk van Essen benadrukt dat de VIK-medewerkers de afgelopen jaren hard hebben gewerkt om goed werk af te leveren. ‘De politie is een integere organisatie en de VIK-afdelingen dragen daar in hoge mate aan bij.’
Integriteit
Dat rond interne onderzoeken het nodige valt te verbeteren, wil volgens de korpschef niet zeggen dat mensen onterecht zijn bestraft: ’Ik wil benadrukken dat het proces rond interne onderzoeken volop met waarborgen is omgeven.’
Belangrijk is dat de bonden en de werkgever met elkaar in gesprek gaan over de huidige integriteitstak van het VIK en de omgang van de werkgever daarmee. De bonden willen niet afdoen aan de mogelijke ernst van gedragingen van betrokken collega’s. Maar de werkgever had die gedragingen wel zuiver moeten beoordelen en (waar nodig) bestraffen. De werkgever zou hierin haar verantwoordelijkheid moeten nemen.